Endometriozis

Endometriozis Nedir?

Bu hastalıkta, endometriuma benzer dokular rahmin dışında, vücudun farklı bölgelerinde gelişim gösterir. Bu anormal yerleşimli dokular, ağrıya, doğurganlık sorunlarına ve başka çeşitli sağlık problemlerine yol açabilir.

Bu odaklar genellikle karın içinde; yumurtalıklarda, fallop tüplerinde, rahmin dış yüzeyinde, bağ dokularında ve karın zarında görülür. Bazı durumlarda ise bağırsak, mesane, vajina ya da daha nadiren akciğer gibi vücudun diğer alanlarında da bulunabilir. Bu odaklar kansere dönüşmezler, ancak rahim dışındaki bu dokular da adet döngüsüne yanıt verir, her ay kalınlaşıp kanayabilirler. Ancak vücuttan atılamadıkları için birikerek çevre dokularda iltihaplanma, yapışıklık ve skar dokusu oluşumuna neden olabilirler.

Endometriozisin Belirtileri Nelerdir?

Endometriozisi olan kadınlarda en sık rastlanan belirtiler arasında adet öncesi ve sırasında yoğun karın ağrısı (klasik adet sancılarından daha güçlü),cinsel ilişki sırasında ağrı, kısırlık ve aşırı ya da düzensiz adet kanamaları yer alır. Ayrıca; kronik yorgunluk, bağırsak hareketlerinde ağrı, periyodik alt karın rahatsızlığı, ishal veya kabızlık da gözlenebilir. Bazı kadınlarda ise herhangi bir belirti görülmeyebilir. Endometriozisi olan kadınların yaklaşık %30-40’ı, bu hastalık ilerledikçe doğurganlık sorunları yaşayabilir.

Ağrının şiddeti her zaman lezyonların büyüklüğüyle doğru orantılı değildir. Küçük odaklar bile, yüksek düzeyde prostaglandin üretimi nedeniyle ciddi rahatsızlık verebilir. Prostaglandinler, vücutta çeşitli işlevleri olan ve endometriozisle bağlantılı ağrılardan sorumlu olabilecek maddelerdir.

Endometriozis Neden Oluşur?

Endometriozisin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Bazı bilimsel teoriler şunlardır:

• Adet kanamasının geriye doğru akarak karın boşluğuna yayılması,

• Endometrial hücrelerin kan ya da lenf yoluyla vücudun farklı bölgelerine taşınması,

• Genetik yatkınlık, yani aile geçmişinde endometriozis vakalarının bulunması.

Tanı Nasıl Konur?

Endometriozis kesin olarak laparoskopi adı verilen minimal invaziv cerrahi yöntemiyle teşhis edilir. Laparoskopi sayesinde endometrial odakların nerede bulunduğu, boyutları ve yaygınlığı belirlenebilir. Bu bilgi, tedavi seçeneklerinin planlanmasında büyük önem taşır.

Endometriozis Nasıl Tedavi Edilir?

Endometriozis için kalıcı bir tedavi bulunmamakla birlikte, semptomları kontrol altına almak mümkündür. Hafif vakalarda ağrı kesiciler önerilebilir. Hormonal tedaviler, yumurtlamayı baskılayarak endometrial dokuların küçülmesini sağlayabilir. Bu tedaviler arasında doğum kontrol hapları, progesteron türevleri, danazol ve GnRH agonistleri yer alır. Ancak hormonal tedavilerin yan etkileri olabilir ve her kadında etkisi farklılık gösterebilir.

Bazı kadınlarda gebelik, semptomların hafiflemesini sağlayabilir. Ancak gebelik planlaması her kadın için uygun bir seçenek olmayabilir ve bu karar kişisel koşullara göre verilmelidir.

Cerrahi Seçenekler

• Organ koruyucu cerrahi: Laparoskopi veya laparotomi ile endometrial odakların çıkarılması semptomları hafifletebilir ve doğurganlığı artırabilir.

• Radikal cerrahi: Şiddetli vakalarda rahmin (histerektomi) ve yumurtalıkların alınması gerekebilir. Bu seçenek genellikle diğer tedavilere yanıt alınamayan durumlarda düşünülür.

Endometriozis tekrarlama eğilimi gösteren bir hastalık olduğu için, menopoz dönemine kadar izlem gerekebilir. Menopozla birlikte genellikle semptomlarda azalma görülür.

Endometriozis Hakkında Yanlış Bilinenler

Geçmişte endometriozisin genç kadınlarda görülmediği sanılsa da, günümüzde ergenlik çağında bile bu hastalığın ortaya çıkabileceği bilinmektedir. Ayrıca, bu hastalık sadece belirli eğitim seviyesine sahip kadınları etkilemez; tüm kadınları etkileyebilir. Endometriozis hayati tehlike oluşturmayan bir hastalık olsa da, ciddi yaşam kalitesi düşüşüne, duygusal strese ve sosyal sorunlara neden olabilir.